Biografie Petrus Vesters (1868-1924)
Geboren
Petrus Vesters is op 29 januari 1868 in Cromvoirt om 11 uur ‘s ochtends geboren. Een dorpje met 300 inwoners net onder ‘s-Hertogenbosch bij Vucht. Zoon van Johannes Vesters (1840-1890) en Johanna de Leeuw (1845-1894). Zijn vader was 27 jaar oud en metselaar van beroep en deed aangifte. Petrus was blijkbaar het eerste kind dat in Cromvoirt dat jaar was geboren, want hij is onder aktenummer 1 ingeschreven in het geboorteregister van Cromvoirt.
Cromvoirt ligt op de overgang van een hoog gelegen dekzandrug naar een lager gelegen beekdal. De Cromvoirtse Dijk rondom de akkers moest het dorp beschermen tegen overstromingen vanuit de Gement. De dijk met de houtwal omringt Cromvoirt als een groen lint en is duidelijk in het landschap te onderscheiden. Het was vooral een landbouwgemeente waar het gemengd bedrijf werd beoefend. Boekweit, haver, rogge en aardappelen waren belangrijke gewassen. In de loop van 19e eeuw werd de aardappelteelt belangrijker en nam de teelt van vooral boekweit en rogge af. Tussen 1875 en 1900 nam het areaal weiland toe ten koste van de akkerbouw. Met name rundvee en pluimvee werd belangrijk terwijl de schapenteelt verdween.
Nederland begin 19de eeuw
Nederland had bij Petrus geboorte ongeveer 3,6 miljoen inwoners en was dus naar huidige begrippen heel leeg. Het kabinet Thorbecke, een liberaal Nederlands kabinet, was in de jaren voor zijn geboorte aan de macht geweest. De Grondwetsherziening van 1848 legde de basis voor een systeem van een parlementaire democratie in Nederland. Onder druk van de revoluties van 1848 in de omringende landen stemde koning Willem II in met verschillende eisen van de liberale parlementaire oppositie. De Tweede Kamer kreeg veel meer invloed en werd nu rechtstreeks gekozen. Hoewel nog steeds door een beperkte groep mannen. De hervorming was in zekere zin een vreedzame revolutie.
In 1853 kreeg het zuiden ook weer de vrijheid om de bisschoppelijke hiërarchie katholieke kerk in Nederland te herstellen (deze was tijdens de Tachtigjarige Oorlog afgeschaft). Nu werden Noord-Brabant en Limburg eindelijk gelijkwaardige provincies binnen het koninkrijk. De nieuwe koning, Willem III, was overigens niet blij met alle deze veranderingen.
De veranderingen zorgden ook voor de verzuiling van Nederland. De katholieken kregen, net als de protestanten, liberalen en socialisten, hun eigen scholen, omroep, ziekenhuizen, vakbond en een eigen katholieke politieke partij. Belangrijk voor de emancipatie van de katholieke bevolking en het beëindigen van hun sociaal isolement. In de periode 1860-1960 bloeide de katholieke kerk en haar talrijke organisaties en instellingen. Deze periode wordt ook wel het Rijke Roomse Leven genoemd.
Zo werd toen Petrus 20 jaar oud was in het kleine Cromvoirt de Sint-Lambertuskerk gebouwd, een grote kerk in in neogotische stijl. Dit paste in het beeld van de emancipatie van de katholieke bevolking.
Ouderlijk gezin
Petrus zou tussen 1867 en 1877 een broers en drie zussen krijgen. Hoewel hij de oudste was, zou hij al zijn broer en drie zussen overleven. Al zijn drie zussen zouden zelfs op zeer jonge leeftijd sterven. De laatste Geertuda in 1887. Hier onder een overzicht van het gezin:
- Petrus Vesters (1868-1924)
- Johannes Maria Vesters (1869-1901)
- Johanna Geertruda Vesters (1871-1871)
- Geertruda Vesters (1874-1887)
- Adriana Vesters (1877-1885)
Onderwijs
Later in zijn leven wordt Petrus in officiële documenten steevast metselaar genoemd, maar direct na aankomst in Maastricht voerde hij directie over bouwprojecten, soms zelfs over hele grote projecten. Meestal voert een architect de directie, en van mijn moeder had ik begrepen dat hij tekende en opzichter was. Dus architect? Maar ook financieel risico droeg in projecten. Dus heel lang dacht ik dat hij een soort laatste generatie bouwmeester was, hét aanspreekpunt voor de opdrachtgever die iets wilde bouwen. Later hier meer over.
In dit licht is het interessant welke opleidingskansen er voor Petrus waren. Toen hij in 1874 zes jaar was werd de kinderarbeid afgeschaft, maar de leerplicht zou pas worden afgeschaft toen hij al ruim volwassen was (1901).
Vóór de negentiende eeuw werd lager onderwijs gegeven aan scholen waar alle leeftijden bij elkaar in de klas zaten; de onderwijzers hadden nauwelijks opleiding genoten. Hoger onderwijs was beperkt tot privé-scholen en de Leidse universiteit.
In 1806 werd een nieuwe Schoolwet in werking gesteld, die ervoor zorgde dat het onderwijs in Nederland voortaan aan overheidscontrole en -inspectie onderhevig was. De meeste lagere scholen waren openbare scholen. Vanuit confessionele kring bestond weerstand tegen het karakter van de openbare scholen. In 1848 werd de vrijheid van onderwijs vastgesteld.
Nieuwe schoolwetten vanaf 1857 brachten verdere kwaliteitsverbetering met zich mee, maar ook verzuiling van het onderwijs. In 1857 kwam er het (meer) uitgebreid lager onderwijs, afgekort mulo; vanaf 1863 de hogere burgerschool (hbs) en vanaf 1865 de ambachtsschool voor jongens en de huishoudschool voor meisjes. Daar Petrus uit een familie van ambachtsmensen kwam, is de ambachtsschool het meest waarschijnlijke vervolgonderwijs geweest. Maar gezien zijn latere carrière, sluit ik de mulo en misschien zelfs de hbs niet uit.
In Delft werd in 1864 een polytechnische school opgericht, in de plaats van de daar reeds sinds 1842 aanwezige Koninklijke Akademie ter opleiding van burgerlijk ingenieurs. Uit deze polytechnische school ontstond uiteindelijk de huidige Universiteit Delft. Pas veel later, in het interbellum, zou er een derde niveau komen. De Middelbare Technische School die na de Tweede Wereldoorlog zou splitsen in een Middelbare- en Hogere Technische School.
Huwelijk
Petrus (26) trouwde op 16 augustus 1894 in Vught met Anna van Oers (32), dochter van Reinier van Oers (1827-1886) en Anna Maria Hendrica Leenders (1836-1907). Anna kwam uit een zeer groot gezin van maar liefst 14 kinderen. In de Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche courant van 20 augustus 1894 stond hiervan ook een bericht van de burgerlijke stand.
.jpeg)
Enkele maanden later, op 7 juni 1895, werd hun eerste dochter Johanna Maria Virgilia (Jo) geboren. Ze zou later naar Genk in Belgisch Limburg verhuizen en uiteindelijk al haar broers en zussen overleven. Een jaar later, op 11 november 1896, werd de eerste zoon, Renier Johannes, geboren.
Mijn grootmoeder Maria Cornelia Wilhelmina (Miep) werd geboren op 24 december 1897. Van de aangifte van zijn zoon hebben een mooie handtekening van Petrus overgehouden. In de Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche courant van 28 december 1897 stond hiervan ook een bericht van de burgerlijke stand. Dit betekent dat ze dus ook waren verhuisd naar ‘s-Hertogenbosch. De tweede zoon, Henri Franciscus Marinus werd op 18 juli 1899 geboren. Henri stierf echter op jonge leeftijd, namelijk op 22 december 1899. Op de Op 22 juli 1902 werd de derde zoon, Henri Pierre, geboren. Alle vijf kinderen zijn geboren in 's-Hertogenbosch. Uit het bevolkingsregister van 's-Hertogenbosch weten we ook dat de ouders van Anna enige tijd bij haar hebben gewoond.
Technologische revolutie
Het begin van de nieuwe eeuw ging gepaard met veel nieuwe technologische uitvindingen, zoals de auto, het vliegtuig en het elektrische licht. Elektrisch licht is geïntroduceerd in een periode dat de gasverlichting een enorme ontwikkeling doormaakte. Eind negentiende eeuw speelde elektriciteit op de verlichtingsmarkt nog een marginale rol. In 1895 telde Nederland nog maar zo'n 1600 elektrisch verlichte gebouwen. Tegelijkertijd hadden de 20 grootste gemeenten al meer dan 140.000 aansluitingen op hun gasnetten. Het heeft zeker tot 1914 geduurd voordat deze situatie wezenlijk veranderde. Zijn schoonzoon Matthieu Beckers zou later een belangrijke bijdrage leveren als Hoofddistrictsbeamte van de Limburgse Elektriciteitsmaatschappij (PLEM).
Agent van een bank
In de Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche courant van 19 augustus 1895 staat een advertentie van de Rotterdamsche Levensverzekering en Voorschotbank over levensverzekeringen en lijfrentecontracten. Informatie wordt verschaf door agenten, waaronder P. Vesters van Oers te Orthen bij ‘s-Bosch. Hieruit leid ik af, dat Petrus na de lagere school, zeker nog vervolgonderwijs heeft gevolgd (mulu of hbs).
Verhuizing naar Oud-Vroenhoven
.jpg)
Op 7 oktober 1903 zijn Petrus en Anna en hun vier kinderen uit het bevolkingsregister van 's-Hertogenbosch geschreven. Petrus Vesters had volgens mijn moeder (Maus Beckers) een prijsvraag gewonnen voor het beste ontwerp voor een nieuw klooster aan de Tongerseweg in Oud-Vroenhoven. Het gezin verhuisde met een trekschuit, een schip dat vanaf de kant door een paard werd voortgetrokken, van ‘s-Hertogenbosch naar Maastricht en vervolgens met paard en wagen naar hun huis aan de Tongerseweg 117 in Oud-Vroenhoven.
Kinderen
De eerste vijf kinderen werden in ‘s-Hertogenbosch geboren. Het laatste kind, Agnes Maria Johanna (Jes) Vesters, werd op 29 mei 1904 in Oud-Vroenhoven geboren. Hieronder een overzicht van de kinderen:
- i. Johanna Maria Virgilia Vesters (1895-1983)
- ii. Reinier Johannes Vesters (1896-1940)
- iii. Maria Cornelia Wilhelmina Vesters (1897-1980)
- iv. Henri Franciscus Marinus Vesters (1899-1899)
- v. Henri Pierre Vesters (1902-1985)
- vi. Agnes Maria Johanna Vesters (1904-1976)
Directievoering
Het eerste krantenartikel van Petrus Vesters in Maastricht is uit 1905 en gaat over directievoering bij de aanleg van een grafkelder. In het artikel wordt zowel zijn achternaam als ook die van zijn vrouw vermeld? Betekent dit, dat het bouwbedrijf via de familie van zijn vrouw is ingebracht?
Klooster
Veel later (2018) lees ik op internet dat architect Lambertus Faber uit Scheveningen de ontwerper was? Heeft mijn moeder het verkeerd begrepen of ging het om een ander gebouw?
Weer later (2022) vind ik via Delpher in de Limburger Koerier van zaterdag 30 oktober 1909 een groot artikel over de opening van een kweekschool van de congregatie van de broeders van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria, deze broeders van Maastricht waren bekend vanwege de rooms-katholieke lagere scholen en ulo-scholen en in 1909 dus de opening van een opleiding voor onderwijzers (kweekschool) aan de Tongerseweg in Oud-Vroenhoven, toen nog buiten Maastricht gelegen. Dit artikel vermeldt dat de aannemers de heren W. Bronswaer en B. Spreuwenberg en de opzichters de heren Th. Van Beek en P. Vesters waren en de architect inderdaad de heer L. Faber uit Scheveningen was. Dit verklaart meteen waarom in toekomstige krantenartikelen Petrus telkens bouwkundige en niet architect wordt genoemd.
Petrus was al in 1903 in oud-Vroenhoven komen wonen, terwijl de werkzaamheden pas in 1907 aanvingen. Ook dit lijkt in tegenspraak met de bewering dat hij een prijsaanvraag had gewonnen. Het werd het tweede grote gebouwencomplex in Maastricht (feitelijk buiten Maastricht) van de Broeders van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria. Het gebouw was bedoeld voor jongens die een interne opleiding tot broeder en onderwijzer wilden volgen, een combinatie van kleinseminarie en kweekschool in feite. Het klooster werd gebouwd in de groeve waaruit de klei voor de gebruikte bakstenen werd gewonnen. Het gebouw in neorenaissancestijl heeft een 85 m lange voorgevel. De hoofdvleugel en de oostvleugel van het complex waren bestemd voor het onderwijs aan de 'kwekelingen' en het juvenaat. De westvleugel was bestemd voor de broeders-docenten; hier waren ook enkele werkplaatsen. Op de zolderverdieping waren 190 houten chambrettes gebouwd voor leerlingen en docenten. De school had centrale verwarming, een eigen elektriciteitscentrale en zelfs een watertoren voor de eigen drinkwatervoorziening, aangezien de gemeente Oud-Vroenhoven, waar het gebouw stond, deze nutsvoorzieningen niet kon leveren.
De Grote Oorlog
Op 4 augustus 1914 viel het Duitse keizerlijke leger de Belgische provincie Luik binnen. De troepen marcheerden over de Nederlands-Belgische grens richting de Maas. In tegenstelling tot wat verwacht werd, bood het Belgische leger grote weerstand bij Visé (minder dan 20 km van Maastricht) en de forten rondom Luik. Tien dagen lang wist het Belgische leger de Duitsers hier tegen te houden.
Na het uitbreken van de oorlog werd Nederland overspoeld met vluchtelingen. Maastricht met 38.000 inwoners ving ongeveer 14.000 Belgische vluchtelingen op in onder meer de Sint-Pietersberggrotten, in de fabriekshallen van de Sfinx en in de Augustinuskerk. In het najaar keerden ongeveer 9.000 hiervan weer terug naar België.
Voor Petrus (46) en het gezin moet het een buitengewoon beangstigende tijd zijn geweest, want het was toen nog onduidelijk of Duitsland ook Nederland zouden binnenvallen. Direct na het uitbreken van de oorlog ontstonden er ook problemen met de voedselvoorziening, want in de eerste weken van augustus begonnen mensen voedsel te hamsteren. Om te voorkomen dat er tekorten zouden ontstaan en winkeliers de prijzen zouden opdrijven, trad in augustus 1914 de Levensmiddelenwet in werking. Met deze wet kregen burgemeesters de bevoegdheid om goederen in beslag te nemen en deze vervolgens tegen vaste prijzen ter beschikking te stellen aan de bevolking.
Aanbestedingen
Over het beroepsleven van Peter Vesters is weinig terug te vinden. Mijn vader (Koos Goossens) heeft me wel eens vertelt, dat Petrus betrokken was bij sociale woningbouw in Maastricht. Hij heeft me ook wel eens de plek aangewezen. En in twee krantenartikelen uit Limburger koerier van 1911 en 1915 wordt Petrus vermeld. Telkens als als bouwkundige en niet als architect. Hiermee lijkt definitief de vraag beantwoord dat hij zeer waarschijnlijk niet een ingenieursopleiding (toen in Delft) had genoten.
Spaanse Griep
De grieppandemie van 1918 (januari 1918 tot december 1920, algemeen bekend als: Spaanse griep) was een ongewoon dodelijke grieppandemie. Het besmette mogelijk 500 miljoen mensen over de hele wereld en resulteerde in de dood van 50 tot 100 miljoen mensen en werd hiermee een van de dodelijkste rampen in de menselijke geschiedenis. Het bijzondere was, dt vooral jong volwassenen hieraan stierven en minder kinderen en volwassenen van middelbare leeftijd. Ook zijn dochter Miep, toen een jaar of 21, werd ernstig ziek.
Maastricht
Op 29 maart 1919 worden Anna, Petrus en hun vijf kinderen ingeschreven in het bevolkingsregister van Maastricht. Opmerkelijk, want een paar maanden later, op 1 januari 1920, werden de gemeente Oud-Vroenhoven en St. Pieter en delen van andere omliggende gemeenten toegevoegd aan de gemeente Maastricht (zie Verhalen). De vraag is nu: Zijn ze daadwerkelijk verhuisd of liep de gemeente Maastricht een beetje op de feiten voor?
Gestorven
Op 1 januari 1921 trouwde zijn eerste zoon Reinier in Roermond met Elise Josephine Anna Spits. Ik meen ooit gehoord te hebben, dat hij is overleden door een bedrijfsongeval met elektriciteit.
Drie jaar later is Petrus (56) op 17 februari 1924 in Maastricht overleden. Het was een zonnige maar koude zondag. Waarschijnlijk aan zijn chronische maag- of darmklachten waaraan hij leed. En op woensdag 20 februari na een plechtige dienst in de kerk van St. Lambertus begraven op de begraafplaats aan de Tongerseweg 7. Zie rechts een krantenberichtje van 19 februari in de Limburger koerier over zijn overlijden.
Blijkbaar was het overlijden van Peter onverwacht want in een krantenartikel van de Limburger koerier van 27 februari 1924 8staat dat door het overlijden van de oud-voorzitter dhr. Vesters van de Maastrichtse afdeling van de , de presentatie van dhr. architect Boosten werd uitgesteld.
Mijn moeder en zijn kleindochter (Maus Beckers), herinnerde zich dat Petrus lid was van een vakbond. Nu weten we dat het de Nederlandse Rooms Katholieke Bond van Technici St. Bernulphus was, een Nederlandse vakbond. De bond is 8 december 1918 opgericht onder voorzitterschap van M. van Hogerlinden. Deze bond was speciaal bedoeld voor opzichters en tekenaars die buiten de vakbonden voor metaalbewerkers, bouwvakker en dergelijke vielen. In 1919 telde deze bond 189 leden en in 1924 waren dit er 458.
Bronnen en notities
De belangrijkste bronnen voor deze pagina zijn de geboorte-, huwelijks- en overlijdensregisters, oude krantenartikelen en verhalen van mijn moeder Maus Goossens.
- Bron: Geboorteregister: Geregistreerde: Petrus Vesters; Geboorteplaats: Cromvoirt; Geboortedatum: 29-01-1868; Geslacht: Onbekend; Woonplaats: Cromvoirt; Bron: Bevolkingsregister; Plaats: Cromvoirt; Periode: 1860-1875; Pagina :170; Toegangsnr.: 5062; Inv.nr.: 430A.
- Duitse Bond. (z.d.). WikipediA. Geraadpleegd op 17 januari 2022, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Duitse_Bond
- Bron: Huwelijksregister: Huwelijksakte; Bruidegom: Petrus Vesters; Geboorteplaats: Cromvoirt; Geboortedatum: 29-01-1868; Vader bruidegom: Johannes Vesters; Moeder bruidegom: Johanna de Leeuw; Bruid: Anna Maria Theresia van Oers; Geboorteplaats: Stiphout; Geboortedatum: 10-10-1861; Vader bruid: Reinier van Oers; Moeder bruid: Anna Maria Hendrica Leenders; Datum huwelijk: 16-08-1894; Plaats: Vught; Bron: Huwelijksregister Vught 1894; Toegangsnr.: 50; Inv.nr.: 8590; Aktenummer: 24)
- Foto van Geboorteregister
- Bron: Wikipedia
- Bron: Bevolkingsregister: Collection: Bevolkingsregister Maastricht, 1890-1920; Book: V5 - 898-1093 - Maastricht; Institution: Regionaal Historisch Centrum Limburg; Archive: 20.096A; Registry: 243; Document: 179; Source place: Maastricht, Limburg, Netherlands; Volume date: between Jan 1 1890 and Dec 31 1920
- Bron: Overlijdingsregister: Burgerlijke Stand in Limburg; Institution: Regionaal Historisch Centrum Limburg; Archive: 12.059; Registry: 299; Document: 107; Source place: Maastricht, Limburg, Netherlands; Source date: Feb 19 1924; Volume date: between Jan 1 1796 and Dec 31 1960
- Limburger koerier van 27-02-1924 https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBDDD02:000197507:mpeg21:a0043
- Limburger koerier van 24-06-1905 https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB23:001156197:mpeg21:a00036
- Limburger koerier van 11-04-1911 https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB23:001181020:mpeg21:a00066
- Limburger koerier van 19-02-1924 https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBDDD02:000197493:mpeg21:a0028