Hendrikus Goossens (1850 - 1896)
1850: Geboren[bewerken]
Hendrik (Harry) Goossens is op 11 februari 1850 op de boerderij “de Kroon” op de Milsbeek geboren. Dit lag in gemeente Ottersum in Hertogdom Limburg. Harry was de oudste zoon van Hendrikus (Harry) Goossens (1813-1881) en Geertruij (Trui) Stoffelen (1859–1926).
In 1852 werd de Niers officieel de scheiding tussen de parochies Gennep en Ottersum. Het nabij gelegen stadje Gennep was voor Ottersum belangrijk. Hoewel Gennep al rond 1371 stadsrechten had verworven, was het eind 19e eeuw nog steeds een ingeslapen grensplaatsje. Op de foto uit 1898 de belangrijkste straat (Zandstraat), gefotografeerd vanaf de kruising met de Zuidoostwal richting stadhuis (noordelijke richting). Ieder huis had een eigen (ongelijke) stoep. De straat was rijksgrond: onderdeel van de rijksweg Venlo-Nijmegen die dwars door Gennep liep. Bij de lantaarn is de ingang naar de Molenstraat. De hond "Kazan", kan rusitg op straat liggen bij de verkeersdrukte van toen.
De 19e eeuw is de dunbevolkte streek voor handel en nijverheid niet interessant, de bodemgesteldheid (zand, heide, bos) nodigt niet uit tot intensieve landbouw of veeteelt. Uit stadsrekeningen en belastinglijsten blijkt dat Gennep vier of vijf welgestelde families kende naast een meerderheid van dagloners, keuterboertjes en losse arbeiders. Hygiënische toestanden waren zijn erbarmelijk en het onderwijs stond op laag niveau.
Toch zou er in Harry’s jeugd hier verandering in komen. Door de aanleg van de rijksweg Nijmegen-Maastricht in 1845 en vooral de aanleg van de particuliere spoorlijn Boxtel- Wesel door Gennep in 1869 wordt Gennep beter bereikbaar en komt het uit zijn isolement. Deze spoorlijn is zelfs lange tijd onderdeel van de kortste route tussen Londen en Moskou.
Hieronder een kaart uit 1868, waarin de nieuwe spoorlijn nog niet is ingetekend. Wel is duidelijk dat het kerkdorp Ottersum vlakbij het stadje Gennep ligt. De gemeente Ottersum had toen 1.900 inwoners en gemeente Gennep met 1.400 inwoners zelfs nog minder. Het was oprecht een dunbevolkte streek. In 1878 werd Gennep getroffen door een besmettelijke keelziekte, waardoor er 45 kinderen stierven en de scholen moesten sluiten. Twee jaar later treft de stad een watersnoodramp. Hoewel het stadje is gebouwd op een verhoging, een lage Maasduin tussen de Maas en de Niers, komt toch bijna de hele stad onder water te staan.
1963: School[bewerken]
In 1863 moet het katholieke schooltje aan de torenstraat door ‘bouwvalligheid’ worden gesloopt en gaan ook de katholieke kinderen naar het stadhuis naar school. In 1870 kunnen de katholieke kinderen naar hun nieuwe school aan de Doelen. De protestante kinderen blijven dan nog even in het stadhuis1.
1883: Huwelijk[bewerken]
Op 7 april 1883 trouwde Harry (33) met Maria Catharina van Well (23). Hoewel Hendrikus Goossens als oudste zoon normaal gesproken de boerderij van zijn ouders zou moeten overnemen, vestigde het jonge paar zich niet in "de Kroon", maar namen hij en Maria Catharina van Well hun intrek in de grote pachtboerderij "De Repelvoort". In Beers, in de Overmaase, zoals ze dat daar vroeger noemden. Volgens de overleveringen was Kaatje “niet de goede partij geweest” voor Harry. Zij had onvoldoende geld ingebracht en was onvoldoende boerin voor de Kroon. Mogelijk was er ook nog zo iets van een stille afkeuring dat Harry, die geen erg beste gezondheid had, toch een eigen gezin wilde stichten. Volgens het bevolkingsregister van Beers hadden ze zich op 26 april 1883, dus negentien dagen na hun huwelijk, hun intrek genomen in de boerenhofstede "de Repelvoort" met mogelijk 50 ha. grond. Deze boerderij, zuidwestelijk van het dorp Beers, bestaat nu (1970) nog steeds.
Op deze boerenhofstede werden geboren:
- i. Johannes Hendrikus (Harry) (1884-)
- ii. Johanna Gertruda (Anna) (1886-)
- iii. Gertruda Jacoba (Truus) (1889-)
- iv. Jacobus Hendrikus (Koos) (1991-)
- v. Maria Catharina (Marie) (1893-)
Boerderij[bewerken]
Het ging niet goed! Of het om financiële redenen ging of omdat Harry het door zijn slechte gezondheid het fysiek niet trok.
In 1937 hoorde Harry Goossens (uit 1912) van een zekere Bertus Deenen uit Vierlingsbeek die toen ruim in de tachtig was, die vroeger de buren waren van Harry en Kaatje in Beers, zij het erg moeilijk hadden door de ziekte van Harry. Harry moest regelmatig bloed spugen en kon daarom niet op de boerderij werken en Kaatje zat met veel kleine kinderen. De ingehuurde arbeiders maakte daar behoorlijk misbruik van en werden vaak grof bestolen. Harry en Kaatje werden vaak door zijn ouders, broers en zusters geholpen op de boerderij en in het gezin. Verarmd kwamen zij in 1884/85 terug in Ottersum en pachten daar een kleinere boerderij op de Aaldonk.
Aaldonk (Limburgs: D' Oldónk) is ook de naam van een buurtschap waar de boerderij lag, nabij Gennep. In 1840 omvat de buurtschap Aaldonk 34 huizen met 230 inwoners en nu nog steeds heel klein met zo’n 40 huizen met circa 100 inwoners. Tijdens de Belgische Revolutie vanaf 1830 was de Aaldonk het noordelijkst gelegen gebied van België en tot 1839 was de hier gelegen Neutraleweg het drielandenpunt.
Maar als de familie Goossens over Aaldonck sprak, hadden ze het altijd over de de boerderij. De boerderij waar mijn overgrootouders en mijn grootvader tot zijn huwelijk zijn jeugdjaren doorbracht en mijn oom Harry Goossens in 1915 enkele maanden bij grootmoeder Goossens en de toen nog in huis zijnde kinderen verbleef.
De boerderij bestond uit een woongedeelte en een stal. Er was een manege (of rosmolen), de aandrijfmachine voor de dorsmolen, welke werd getrokken door een of twee paarden, die al maar rondjes liepen. Er was een “bakhuus”, maar ik weet niet of grootmoeder er zelf ook brood bakte. Verder was er nog een waterput, de schrik van grootmoeder. In 1881 stierf zijn vader Hendrikus Goossens. Bij deze gelegenheid zette Harry de volgende handtekening onder de overlijdensakte.
Geheimzinnige longziekte[bewerken]
Een ietwat vergeten hoofdstuk in de medische geschiedenis: 130 jaar geleden trok er opeens een geheimzinnige longziekte de wereld rond die het leven ernstig ontwrichtte. Is wat we vandaag (2020) meemaken al eerder gebeurd? Ja, de Spaanse griep in 1918. Maar er is dus ook een Russische griep geweest, in 1890.
Het rommelde al een tijdje in Sint-Petersburg en Dantzig (Gdansk) waarbij iedereen ziekte werd, zo schreven de kranten uit die tijd. Maar ach, wat zou je je druk maken. Het was maar een griepje. ‘Een ziekte waaraan niemand sterft’, verzekerde de heer Janssen, inspecteur van de Brusselse gezondheidsdienst. ‘Er is alle reden om te onderstellen dat in landen, waar op de eischen der hygiëne meer wordt gelet, de kiemen der ziekte moeilijker worden overgebracht’, suste het Rotterdams Nieuwsblad.
De uitbraak is waarschijnlijk al in 1888 in Zuid-China begonnen, broedplaats van vleermuisvirussen, zoals nu de sarsvirus. In het jaar daarop ontwikkelde de ziekte zich: van een tropenkoorts met vlekken, naar een ziekte met longproblemen. Dat was de vorm waarin de ziekte de wereld over raasde. Zeker vijf jaar zou de uitbraak duren. De eerste golf, die Europa en de VS overspoelde, hield het hele jaar 1890 aan. Daarna werd het even rustig, totdat de ziekte in het voorjaar van 1891 opnieuw oplaaide. Gevolgd door nog zeker drie oplevingen: de winter van 1891-1892, de winter van 1893-1894, en begin 1895. Daarna verdween de ziekte van de radar. De ziektekiem werd verdrongen, evolueerde tot iets anders, of het nestelde zich definitief in de mens in de vorm van een verkoudheid.
In het Europa van 1890 zat in ieder geval de schrik er goed in. Vorsten zoals de tsaar van Rusland, de koningin van Zweden en de gravin van Vlaanderen werden ziek; prominenten zoals de vrouw van de Duitse kanselier Bismarck en de populaire 28-jarige Britse prins ‘Eddy’ overleden. Maar het lijkt er op dat Harry’s vader Hendrikus Goossens ruim voor de pandemie uitbraak is gestorven en Harry zelf er net na.
Overleden[bewerken]
Harry is op 10 juli 1896 in Ottersum overleden, 47 jaar oud2.
Biografieën van partner en kinderen[bewerken]
Maria Catharina Stoffelen[bewerken]
Geertruij (Trui) is op 23 nov 1850 te De Looi in Noord-Limburg geboren, dochter van Jacobus van Well (1824-1886) uit Ottersum en Johanna Schoofs (1832-1877) uit Hassum. Op 7 april 1883 trouwde Trui (26) met Hendrik (Harry) Goossens (33) en ze kregen zeven kinderen. Op 6 maart 1926 op de leeftijd van 66 te Malden bij Heumen in Gelderland gestorven.
Bronnen en notities[bewerken]
- Website “Gennep toen”, pagina “ Het Gennepse stadhuis” link
- Ottersum; Toegangsnummer: 07.D03 Memories van Successie, 1818-1900 (1905); Inventarisnummer: 784; link