Peter Goossens (1777-1856)
Geboorte
Peter Johannes (Peter) Goossens is geboren op 11 mei 1777 in Gennep, dat toen nog in Hertogdom Kleef lag. Hij was een zoon van Arnoldus Goossens (1730 - 1810) en diens derde vrouw Joanna Janssen (1744-1814).
Koninkrijk Pruisen
Hertogdom Kleef was bij Peter’s geboorte onderdeel van het Koninkrijk Pruisen, maar behoorde tot de Nederrijns-Westfaalse Kreits, een van de tien kreitsen binnen het Heilige Roomse Rijk (HRR). Alleen al de Westfaalse Kreits bestond uit 50 staten. Duitsland was destijds een lappen-deken van heel veel kleine en een aantal grote staten. Feitelijk was het HRR sinds de Vrede van Westfalen, waarvan de voor Nederland belangrijke de Vrede van Münster een onderdeel van uitmaakte, een lege huls met twee grootmachten, namelijk Pruisen en Oosterijk. In 1648 werd naast de constitutionele onafhankelijkheid van de Duitse staten ook de onafhankelijkheid van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en de Zwitserse Confederatie officieel bevestigd.
Franse revolutie
In het leven van Peter zou heel veel gebeuren dat de geschiedenisboeken zou halen, waardoor zijn biografie meer op een hoofdstuk uit een geschiedenisboek lijkt dan het levensverhaal van Petrus Johannes Goossens. Het begon al toen Peter twaalf jaar oud was. In Frankrijk brak toen (1789) de revolutie uit, waarbij de absolute monarchie werd afgeschaft en de Eerste Franse Republiek werd uitgeroepen. De macht en de privileges van adel en geestelijkheid werden onder druk van radicale politieke groeperingen, de mensenmassa in de steden en boeren op het platteland, massaal teruggedrongen. De oude ideeën van absolutisme, aristocratie en de macht van de Kerk werden vervangen door de principes van liberté, égalité, fraternité, oftewel gelijkheid en broederschap.
Pruisen, Oostenrijk en kleinere Duitse staten begonnen in 1792 een oorlog tegen het revolutionaire Frankrijk ter verdediging van de monarchie. De oorlog begon met successen van de geallieerden, totdat de kanonade van Valmy hun opmars naar Parijs beëindigde. Het revolutionaire leger ging tegenoffensief en bezette hierbij de Oostenrijkse Nederlanden en delen van het Rijnland. In 1794 werd de gehele linkeroever van de Rijn, en hiermee ook Gennep, bezet door de Fransen en een jaar later ook alle vorsten-dommen van de linkeroever van de Rijn, zoals Geldern, Moers en Kleve.
Koninkrijk Pruisen erkende deze annexatie in de Vrede van Bazel. Hertogdom Kleef ging eerst op in de Cisrheniaanse republiek en in 1798 werd de vazalstaat ingelijfd. Gennep lag nu in Departement de la Roër was hiermee een departement van la Première République. Dit was vernoemd naar de rivier de Roer (Rur), die door het departement stroomt. Het departement werd gevormd uit Hertogdom Jülich en Hertogdom Kleef, het deel van het aartsbisdom Keulen links van de Rijn, de vrije stad Aken, het Pruisische deel van Hertogdom Gelre en enkele kleinere gebieden. De hoofdstad was Aix-la-Chapelle (Aken).
Alle tekenen van religie werden verboden. Een begrafenis moest bijvoorbeeld plaatsvinden zonder de begeleiding van de doden, klokken en priesters. Alleen met het Concordaat, dat Napoleon – die in 1799 door een staatsgreep aan de macht was gekomen – en paus Pius VII in 1801 hadden getekend werden deze beperkingen weer ingetrokken.
Naploleon
Net over de grens was in 1795 stadhouder Willem V naar Engeland gevlucht en begon er het tijdperk van de Bataafse Republiek (1795-1806). Deze Republiek kwam steeds meer onder de invloed van Frankrijk. Omdat Nederland strategisch lag ten opzichte van aartsvijand Engeland. Napoleon wenste een sterk gezag in de Bataafse Republiek en ontbond in 1806 de Republiek en stichtte het Koninkrijk Holland. Op de troon plaatste hij zijn broer Lodewijk Bonaparte. Goed beschouwd was hij de eerste koning van Nederland. Daar moet wel bij gezegd worden dat het toenmalige Koninkrijk Holland een vazalstaat van Frankrijk was. Hoewel Napoleon Bonaparte hoopte de touwtjes in handen te houden door zijn broer op de Nederlandse troon te plaatsen, bleek deze als koning verrassend genoeg toch een eigen koers te varen.
Huwelijk 1
Peter (29) zou twee keer trouwen, op 1 mei 1803 met Maria Keukens (24) in Gennep, Departement de la Roër, Première République France. In de huwelijksakte is als beroep van Peter Gossens met een “o” “akkerman” en als beroep van Maria staat “zonder beroep” opgenomen. Het stel kreeg zeven kinderen, en opmerkelijk nagenoeg allemaal met een tussentijd van drie jaar.
- i. Maria
- ii. Maria Christina (1806-1807)
- iii. Peter (1808-1838)
- iv. Arnold (1810-1847)
- v. Hendrikus (1813-1846)
- vi. Johanna (1816-1846)
- vii. Maria (1819-1848)
Familie van de Loo
In Ottersum een dorpje direct aan de overkant van de Niers, komen we de notabele familie met de naam Van de Loo tegen. Deze Gerard van de Loo stamt af van ambtman ridder Johan von Loë, uit een oud adellijk geslacht, oorspronkelijk uit Westfalen. Peter’s achterkleinzoon Hendrikus Goossens zou trouwen met een zekere Maria Catharina van Well, ook nageslacht van diezelfde Johan von Loë. Namelijk via zijn officieel erkende bastaardzoon Bruen van den Loe. Hier kruisen twee en misschien wel drie voorouderlijke families elkaar. lees verder
Einde Franse tijd
Half januari 1814 kwamen Russische kozakken onder bevel van generaal van Wintzigerode via het Rijnland, en Pruisische troepen via het noorden van de provincie de Fransen verdrijven. Enkele vestigingen zoals Venlo en Maastricht bleven nog een tijdje een Frans garnizoen houden, maar de oorlog was afgelopen in onze streek.
Departement van de Roer (na aftocht van de Fransen)
Een voorlopige bestuursorganisatie werd gevormd, met in het voormalige departement van de Nedermaas drie departementen. De voormalige departementen van de Nedermaas (4 februari 1814), Roer (10 maart 1814) en Ourthe (Luik) werden samen Gouvernement Generaal van de Nederrijn, onder Pruisische invloed. Tot mei 1814 bleven de Franse troepen in Maastricht en Venlo.
Koninkrijk der Nederlanden
Op 18 juni 1815 werd Napoleon bij Waterloo opnieuw verslagen. Op het Congres van Wenen wordt dat zelfde jaar de Europese kaart opnieuw getekend en besloten een grote bufferstaat tussen de grootmachten te creëren. De oprichting van het (Verenigd) Koninkrijk der Nederlanden met de Oranjes als vorstenhuis is een feit. Het Prinsbisdom Luik, het Abdijvorstendom Stavelot-Malmedy, het Hertogdom Bouillon, en nog wat kleine zelfstandige gebieden, die nooit tot de Oostenrijkse Nederlanden behoorden, werden samen met de Oostenrijkse Nederlanden verenigd met de Bataafse Republiek. Pruisen geeft alle gebieden ten westen van de Maas aan het nieuwe Koninkrijk der Nederlanden. Pruisen mag de scheepvaart op de Maas niet beïnvloeden. Met een kanonschot (800 Rijnlandse Roeden, ca. 3 km) keek men hoe ver Pruisen van de Maas moest komen te liggen. En hiermee werden Mook, Gennep en Ottersum Nederlands. Het is dezelfde grens die de Bondsrepubliek Duitsland vandaag (2019) van Nederland scheidt. Qua grondgebied vergelijkbaar met de Benelux.
Voor Ottersum moesten echter de eerste commissarissen van Nederlandse zijden (De Man) en van Pruisische zijde (De Bernuth) zich naar Ottersum begeven om ter plaatse zelf inlichtingen in te winnen of de gehuchten de Heil, Milsbeek, Aaldonk, Zellerheide, Zelderveld en Bisterveld, Houtere Veen, Dam en Damse veld, Schraveld, Lohe en IJsheuvel, de Veedijk, en ten slotte twee huizen op de St Jansberg, al dan niet tot de gemeente Ottersum behoorden. Zij kwamen tot de conclusie, dat genoemde gehuchten inderdaad tot Ottersum behoorden 1.
Er was vervolgens nog even sprake van dat Mook en Middelaar onderdeel van de provincie Gelderland zouden worden, omdat beiden aan de Gelderse zijde van het riviertje de Niers lagen. Maar dit ging niet door, omdat de Niers door de gemeenten Gennep en Ottersum heenliep, die als De Niers een grensrivier zou worden dan gedeeltelijk tot Gelderland en gedeeltelijk tot Limburg zouden komen te behoren. Er was een sterke band tussen Mook en Middelaar en de overige ‘Limburgse’ gemeenten langs de Maas; de bevolking zou zich niet graag van hen laten scheiden 2.
Het jaar zonder zomer
De zomer van 1816 was uitzonderlijk slecht en werd dan ook ‘het jaar zonder zomer’ genoemd. Europa werd geplaagd door hevige sneeuwval en vanaf augustus begon zelfs de nachtvorst, waardoor oogsten mislukten. De oorzaak was een gigantische vulkaanuitbarsting in Indonesië het jaar ervoor, maar dat wist toen niemand in Europa.
Maria sterft
Op 30 januari 1825 stierf Maria Keukens (45) in het Limburgse Ottersum in het (Verenigd) Koninkrijk der Nederlanden. Het woord Verenigd werd overigens pas later gebruikt voor Nederland inclusief België.
Huwelijk 2
Een jaar later, op 12 januari 1826, trouwde Peter (47) voor de tweede keer, nu met Elisabeth van de Camp (25) in Gennep. Dit huwelijk had ook zeven kinderen.
- viii. Maria Goossens (1826-1921)
- ix. Theodorus Goossens (1828-Overleden)
- x. Theodorus Hendrikus Goossens (1830-1904)
- xi. Hendrikus Goossens (1832-Overleden)
- xii. Hendrina Goossens (1834-Overleden)
- xiii. Joseph Goossens (1837-1911)
- xiv. Elisabeth Goossens (1840-1922)
Koninkrijk Belgie
In 1830 sloot geheel Limburg, met uitzondering van Maastricht en Mook, waar Nederlandse garnizoenen waren gelegerd, zich aan bij de Belgische Revolutie.
Na de Belgische Revolutie in 1830 werden Gennep en Ottersum de meest noordelijke gemeenten van het nieuwe Koninkrijk België. Het ‘Verdrag van Londen’ van 19 april 1839, betekende de definitieve internationale erkenning van de Belgische onafhankelijkheid. Maar voor familie Goossens in Gennep betekende het dat ze weer van nationaliteit veranderden, ze werden weer Nederlander. Limburg werd namelijk in tweeën gesplitst, een deel (ongeveer het oude graafschap Loon) waar onze ouds bekende Goossens woonde werd onderdeel van het nieuwe Koninkrijk België. Het oostelijk deel van Limburg werd Hertogdom Limburg en kreeg een status vergelijkbaar met een deel van het Groothertogdom Luxemburg: een hertogdom van de Duitse Unie in persoonlijke unie met Nederland. Hoewel Nederlands Limburg in 1839 onderdeel werd van het Koninkrijk der Nederlanden, mochten Limburgse parlementsleden niet stemmen over de grondwet van 1840. Dit had te maken met de speciale positie van Limburg (met uitzondering van de vestingsteden Maastricht en Venlo) als onderdeel van de Duitse federatie, een staatsfederatie van Duitse staten. Deze status van het Hertogdom Limburg kwam in 1867, een paar jaar na de dood van Peter, tot een einde, nadat de Duitse Liga was ontbonden. Sindsdien is Limburg een gewone provincie van Nederland.
Kadaster
In de adminitratie van het Kadaster (1842) staat Peter Gossens met wederom slechts één ‘o’ als landbouwer en eigenaar van perceel 1033 (995 m2) met huis en erf in stad Gennep vermeld 3.
Gestorven
Peter stierf op 26 augustus 1856 in Gennep, Hertogdom Limburg, het Koninkrijk der Nederlanden en ook een deel van de Duitse federatie, een federatie van Duitse staten.
Peter die in zijn jeugd in het Verenigd Koningrijk ‘Limburgers’ werd, Kon niet terugkijken op een groots vaderlands verleden. Maar een nieuwe eigen Limburgse of Nederlandse identiteit ontwikkelde zich door alle staatkundige wisselingen in de eerste helft van de negentiende eeuw ook niet. Peter was gedurende zijn leven vijf of zes keer van nationaliteit veranderd zonder ooit te verhuizen.
Biografieën van partner en de kinderen
Maria Keukens Samenvatting ()
Maria Keukens is
Elisabeth van de Camp (-1868)
Elisabeth van de Camp is in Apeldoorn geboren, dochter van Hendrik Van De Camp en Helena Reijmer. Elisabeth is op 3 december 1868 in Gennep in Hertogdom Limburg overleden 4.
Bronnen en notities
- Limburg geschied- en oudheidkundig genootschap dr. E. Nuyens 1959, blz. 87
- Limburg geschied- en oudheidkundig genootschap dr. E. Nuyens 1959
- Archief voor Erfgoed van Zuid-Nederlandse Eigendommen en Leefgemeenschappen link en afbeelding van pagina uit administratie Kadaster link
- Bevolking - Burgerlijke Stand, overlijdensaangiften
